Transcript of Press Conference of Sen. Alan Peter S. Cayetano

Q: Kung mabuksan ang committee report sa helicopter scam, isasabay ba ito sa investigation ng "Hello Garci"?

The committee report is always a good basis, lalo kung Blue Ribbon Committee, sapagkat duty nito ipakita kung may mga public officers na involved sa anomalya. But by simply watching the proceedings, and getting copies of the testimony--under oath naman ito and a lot of them have submitted affidavits.

Actually, kahit hindi pa tapos ang imbestigasyon, pwede nang umpisahan ang mga prosecutorial services. Pwede na nilang ipatawag 'yung mga witnesses na ito. I assume na mayroon silang tao na walang ibang ginagawa kung hindi i-monitor dapat ito at pagkatapos na lumabas ang katotohanan sa Senate, ay kunan kaagad nila ng statement.

As I said, parang ang nangyayari sa ating bansa, ang ginagamit lang ay preliminary investigation. Pero may fact-finding function both ang DOJ at ang Ombudsman at dapat palakasin ito at ito din ang gamitin nila.

Kaya kahit wala pa ang nagfa-file ng kaso, pwedeng gawin ito. Ito ang ginagawa ngayon ng DOJ at COMELEC. And as soon as mayroon na silang enough, pwede nang me-prevent 'yung suspension. Kasi ang dami ngayong naituturo ang nasa gobyerno pa.

(No reason to keep Mayuga report Secret)

Having said that, gusto ko lang idagdag, there's no reason to keep the Mayuga report secret. I don't even know what is in it, I do not even know if it's explosive. Because remember, it was investigated during the time of President Gloria Macapagal-Arroyo, at natural, siya ang commander-in-chief doon, siya ang subject ng investigation, pwede din na watered-down ito. But it's still a good starting point.

So, if we want to see kung sino ang mga military na nagpagamit ng 2004 at anong role ba nila, hindi lang sa dayaan kung hindi pati na din sa cover-up, the Mayuga report is a good starting point. So why not release it or send it to the Senate at isama ito sa "hello Garci" investigation.

(Arroyo people may still be in government)

Ang problema, gumagalaw din nang husto ngayon ang mga taga-Arroyo government na nakasilong na rin sa Aquino government. As I said, hindi naman lahat ng nasa Aquino government ay lumabas sa dating pangulo.

Maraming bureaucrats, maraming nasa gobyerno, 'yung iba mataas ang mga katungkulan, mapapangalanan kasi sa mga ito. Pero may solusyon naman 'yon--mag-state witness sila o magsabi sila kung ano ang totoo rather than making ways na hindi lumabas at hindi mag-imbestiga.

Katulad ng sa Fertilizer Scam, nandito na si Secretary Lorenzo. Sinasabi ng iba na siya ang missing link. Why don't we seek any action? Why doesn't the public feel that we're going after that 100 percent? Hindi sapat na sa tingin lang naka-file na sa Office of the Ombudsman 'yan. Kailangan makita namin na gumagalaw 'yung kaso at kung kailangan gumalaw ng Kongreso at Senado para kumpletuhin ang kaso, bakit hindi?

Q: Paano po gagawin sa classification?

The past administration marked it as "secret". But this administration can de-classify it and can open it up to the public. Hindi naman tama na during the time when President Aquino was still in the opposition, kasama siya sa mga nananawagan na ilabas ito at isapubliko, at ngayon naman na siya ay pangulo na, ayaw ng administrasyon na ilabas ito.

Of course, the military would want to keep it a secret, dahil ang tingin nila dagok ito sa buong organisasyon. But we have to remind the military again and again, that the action or corruption of the few generals o ng ilang tao nila, is not a reflection of the whole organization. In fact, the way to cleanse the whole organization ay ilabas kung sino ang mga gumawa ng anomalya.

Q: Pwedeng i-utos ng pangulo na buksan ang Mayuga report?

Yes. The President can order that it be declassified, ibig sabihin, palitan 'yung classification, at ilabas ito.

(Previous investigations can serve as 'starting point' in connecting web of corruption)

There were investigations that were done during the time of GMA. Another example is the Task Force Garcillano. While I'm not that optimistic na magiging explosive, o 'yung buong katotohanan ay nakapaloob sa mga reports na ito, baka magandang starting point ito. At walang mawawala kung maisapubliko ito.

Katulad ng 'Garci' tapes, lumabas na ito. Lahat andiyan. In fact, tinitingnan namin ngayon 'yung sa ruta ng mga helicopters, kapag tiningnan mo doon sa 'Garci' tapes, may mga tumutugma, or at least 'yung areas na hotspots sa eleksyon, or suspected noong cheating.

As I've been saying all along, that evidence cannot be used in court, but can be used as leads in the investigation. And we should show the public that we're taking it seriously at sinusundan natin ito.

Q: Is the perjury case you filed against Garci still pending?

We have never taken back or withdrew the case that we filed noon ni Senator Guingona, ni Secretary Joel Villanueva, at ni Senator Lacson, noong kaming tatlo ay congressman pa at si Senator Lacson ay nasa kaniyang unang term.

Kinasuhan namin ng perjury si Commissioner Garcillano sapagkat sinabi niya sa House na hindi siya umalis ng bansa pero may proof galing sa Singapore na pumasok siya ng Singapore. Galing sa Singapore foreign affairs department.

Kaya isa kong suggestion, we take seriously perjury, false testimonies, obstruction of justice. Kapag may makasuhan, may makulong sa mga crimes na ito, hindi na iismolin o mamaliitin ang mga crimes na ito.

Magkakaroon hindi lamang ng mas magandang imbestigasyon ang House at Senate, lahat ng naiimbestigahan ng NBI, pulis, etc., ay seseryosohin dahil matatakot ang mga witnesses na magbigay ng kulang o ng hindi buong katotohanan, kulang na impormasyon, o magsinungaling sa kanila.

Q: what is your reaction on the DOT secretary resignation?

Cabinet members serve at the pleasure of the President. Both the secretary and the President should be comfortable with their working relationship and direction. If we will believe what Secretary Lim said, sabi niya may nakahanda na daw na roadmap, may mga plano, may mga target, so what the next secretary has to do is to take over. Hindi dapat maapektuhan sobra ang industriya.

(we're still looking for the vision and the roadmap of the President)

Having said that, I'd like to remind them na 'yung vision nga at roadmap, hinahanap ng mamamayan. Kaya hindi sapat na mayroon. At hindi ko naman sinasabi na absolutely wala. Pero importante na ma-communicate ito. Marami sa mga sinabi ni Sec. Lim ay hinihintay ng publiko. Pero kung hindi pa magre-resign, hindi pa maririnig ang lahat ng ito.

Of course, it's always sad to see a secretary go, but that's part of the process. And, as I've always espoused in the first Kontra-SONA, the President should not limit himself to those close to him.

Of course, we do not expect na pagtitiwalaan niya 'yung mga kaaway niya sa pulitika, but I suggest that he really gets the best of the best. I suggest he take a second look if everyone is performing well in his cabinet.

Kung sino ang excellent, keep them. Whoever's not performing up to par, personal relationships have to give way to performance dahil hindi pagkakaibigan ang pinag-uusapan sa gabinete, kung hindi 'yung performance sa kanilang mga departamento.

Kaya kung ang publiko ay may score card, the President should have some sort of score card also for his cabinet. If they get a failing mark, then it's time to replace him with someone who can do a better job. I really recommend that they get the best of the best, regardless of the political party.

Q: is the reason of Alberto Lim for resigning politically-driven?

Well, I think sinagot naman niya yung iba't ibang reasons. Sabi nga niya, hindi siya pwedeng hindi maapektuhan sa kuro kuro na isa siya sa mga nagpapasakit sa ulo [ng Presidente].

Sa lahat ng departamento naman may mga lobby groups. Sa lahat ng mga agencies even sa BIR, sa Customs, sa DPWH, sa Tourism at sa DOH, whether it is based on difference in policy or direction. But when you enter the government alam mo na part of your duties will be how to navigate through those and tell everyone how to follow the direction set by the President.

(Lack of Direction adds to 'in-fighting' among groups inside government)

That's why it's important for me that rather than focusing on the sentiments of various groups within the government, the President should focus on setting the direction for his administration. Yung power play at yung mga lobby groups ay nagkakaroon ng impluwensiya kapag di malinaw kung ano ang direction.

For example, sa tourism industry, totoong malaking labanan diyan ay kung mag-oopen skies o hindi. Pero kung clear kung saan tayo papunta, hindi mo masisisi ang secretary sapagkat yun ang direction ng Pangulo at ng gobyerno. Pero kung hindi klaro kung saan pupunta, talagang magkakaroon ng labanan diyan.

Tandaan ninyo, ang mga private sectors na involved dito ay malaki rin ang perang at stake and they're also willing to do things to get a secretary out kung hindi in accordance with the game plan.

Halimbawa, better TelCo service, faster internet speeds. If we have a more progressive NTC and DOST, ang ICT nasa DOST, if they push harder, the industry will push harder also for people to get better services.

Pero hindi mawawala na there will be lobby groups and there will be in-fighting. Talagang saksakan sa likod diyan. But that's part of the job.

Q: is the personal reason of Alberto Lim for resigning considered valid?

I think there are always a thousand and one reasons before someone resigns. But there's always one reason that will be straw that breaks the camel's back. So in the recent resignation of officers, whetherin the Senate or in the Cabinet, I think maraming dahilan yan.

There will be one or two reasons kung bakit nagiging masyado nang mabigat at nagiging practical, pragmatic or reasonable way out is to give up the public office for someone else to occupy it.

Usually, in time nalalaman ang tunay na storya. At first you have to take at face value lahat ng sinasabi. But aside from Cabinet member Lim, it's also time to take a look sa mga kasama niya to see who are the performers and who are the non-performers.

Q: Will Sen. Koko Pimentel join the Minority?

I think the minority and the majority should give Sen. Pimentel a warm welcome and let him adjust to the Senate before he makes his final choice regarding what role he will play, whether very supportive of the administration, or to be one of those who would give critical yet constructive criticisms.

As he said, iba na ang sitwasyon dahil, together with the President, marami sa amin ran together and fought the Arroyo administration. So he would probably be analyzing some issues first. For example, in exposing graft and corruption in the past administration, he may be supportive. But he could also be critical on other issues such as on how the government is now being run.

(Ensure corruption-free Aquino admin while going after the corrupt deeds of the past)

Let me take this chance to remind this government that while we are focused on going after the corrupt deeds of the past government, we still lack the steps to ensure the officials in this administration are not engaged in graft and corruption as well.

It would be fair to say that the President is clean and that he is insisting the implementation of good governance. But it's not fair to say na walang corruption na nangyayari ngayon sa gobyerno.

In fact, if you consider graft to be also inefficiency, not in a legal sense but in a generic sense, kung titingnan niyo ang haba-haba ng panahon na hinihintay ngayon para makakuha ng passport.

Kung titingnan ninyo ang turista pag lumabas hindi kailangan ng exit permit. Bakit ang OFWs natin pinahihirapan sa tagal ng requirement sa exit permit? Yung iba nadedelay pa ng alis. Yung iba't ibang clearance rather than computerized kung may bago na, iba pa yung clearance sa korte, iba pa sa pulis, napakatagal makuha.

("Bakit sa tuwid na landas ay traffic o mas mabagal ang andar?")

Hindi totoo na wala nang wang-wang sa Pilipinas. Wala nang tunog ng wang wang pero yung abuso na nararamdaman ng ating mga kababayan sa pamamagitan ng mahabang pila, matatagal na waiting period sa gobyerno at marami pa ring mga ugali sa gobyerno na ang ugali ay utang na loob ng mamamayan na sila ang pinagsilbihan nandiyan pa rin.

So ito yung susunod na wang wang na dapat tingnan. Kailangan magkaroon ng ng time and motion study ang gobyerno sa lahat ng mga permit or issuance ng gobyerno. Sa ibang bansa ang medical card, ang driver's license mina-mail nalang. Yung passport renewal, 2 o 3 oras lang.

I don't want to compare them to the Arroyo administration because I know that they were dealing with a lot of contracts. Pero wag naman nating sabihin na pagka-corrupt mas efficient at pagkamas-malinis inefficient.

Pero titingnan ng mga tao ay gawa, hindi salita. Kung sasabihin mo ngayon na malinis pero matagal ka naman naghihintay sa mga permits, passport at mga clearances mo, hindi mo masisisi ang mga mamamayan na nagtatanong na "Bakit sa tuwid na landas ay traffic o mas mabagal ang andar?"

That's what I'm saying that we have to communicate our roadmap. Bigyan din ng Pangulo ng deadline ang mga departamento para maayos ang mga problemang ito.

Q: What is your reaction on the Phil. Dragon Boat Team issue?

Ang pulitika ay palaging malaking problema kahit sa Philippine sports. Karangalan ng ating bansa ang mga medalyang iniuuwi ng lahat ng sports teams.

Nung araw, ang pinapansin lang basketball. Natutuwa po kami na for the last 10 years, boxing, billiards, volleyball, football,rowing, at pati dragon boat ay narerecognize na. Ang masakit, narerecognize lang pagkachampion na.

Kailangan, number 1, tanggalin na ang pulitika dito. Number 2, magkaroon tayo ng comprehensive na training program simula sa ating mga kabataan. Hindi yung nangyayari sa ating bansa na kung kailan dumadating ang pansin kapag nananalo na ng medalya o champion na.

Marami tayong raw talent na napapabayaan o di natutulungan, hindi nahaharness sapagkat hindi napopondohan at hindi nasiseryoso.

Ang sports, culture, music ay mga bahagi ng kaluluwa ng bayan ng bansa na nakita natin na over the last 20 years ay nawawala na sa mga schools. Pakulang ng pakulang na kasi ang pondo dahil inuuna yung math, science then English, Filipino pero yung homeroom, social conduct, music, sports nakikita natin na nawawala na sa ating mga schools.

In fact, ang facilities ng ating mga schools ay halos mga basketball courts at flagpoles nalang ang natitira. Pero yung sasabihin ng mga schools na may mga ovals, swimming pools at ibang sports facilities malaking tulong iyon para sa suporta sa sports program ng bansa.

Q: What is your reaction on the immunity of witnesses?

Mayroon tayong batas. Doon naka-specify na ang Senate ay pwede ring magkaroon ng witness protection. Ang alam ko kasama pa rin ang DOJ sa pagbibigay ng mga immunity na ito.

Yung first na pwedeng gawin ng Senate in coordination with the prosecutorial offices sapagkat kailangan irespeto nila yung immunity. And ayaw din natin na magamit ang Senate sa pagbigay ng immunity sa mga hindi naman dapat bigyan ng immunity. I would suggest that any immunity that will be given should have close coordination with the Office of the Ombudsman and the DOJ.

Ang understanding ko ay mayroong mga requirements bago ka magbigay ng immunity. Halimbawa yung necessity ng iyong testimony. And then sa Revise Penal Code, you don't have to be the least guilty just as long as hindi ikaw yung most guilty. Ibig sabihin yung testimony mo ay gagamitin para habulin kung sino yung most guilty.

Pagka binigyan ka ng immunity, yung participation mo sa crime na iyon ay di na sakop.

Q: yung giving of false testimony or perjury ay sakop nito?

Not necessarily. Kasi kapag dumating sa korte at nagprosecute na at napatunayan na yung testimony mo ay hindi totoo, hindi yun yung part na binigyan ka ng immunity. Ang part ng immunity mo ay yung kasama ka at nagtestify ka before that.

That's why hanga ako sa mga witness na Pilipino kasi usually ang witnesses sa ibang bansa hindi pumapayag magsalita kapag wala pang immunity. Ang kaibahan lang, bibigyan lang ang Senado at DOJ ng statement kung ano ang kasama sa testimony nila. Pero sa atin, ini-insist minsan, kunwari ng Senado, na ilabas na kung ano ang alam niya kung hindi ay baka hindi mabigyan ng immunity.

Yung Witness Protection Program sa pagiging state witness mas kumpleto ang benefits. Pati yung pagchange ng identity, safe house, at iba pa ay kasama na rin. Yung immunity is only one of the benefits. So it's very possible that a certain witness will just ask for immunity and will take care of his protection.

Pero napakaimportante ito. Kasi kung makikita ninyo na in the case of Jun Lozada, siya na nagtestify, siya pa ang nakasuhan.

Q: Dapat na aprubahan na ang Whistleblowers Act?

Yung Whistleblowers Act,yung strengthening ng Witness Protection program at yung pagkakaroon ng sariling witness protection program ng Senado ay importante.

Pero sa Singapore, isa sa una nilang ginawa ay tiningnan din yung batas kung gaano kahirap i-prosecute at ipakulong ang isang corrupt. Kasi nakita nila na paikot-ikot sila. Kung magaling ang witness or magaling ang ebidensya, naabswelto. Kung pangit ang witness, naabswelto. So pinagaralan nila yung sistema at binago nila yung batas.

Sa mismong batas natin ay marami tayong dapat baguhin para mapadali ang paglalahad ng ebidensiya, yung pag-appreciate ng weight ng ebidensiya at yung pagpapakulong sa mga corrupt.

(A call to strengthen the Anti-money Laundering Law)

Isang halimbawa ay dapat tibayan ang ating Anti-Money Laundering Law. May mga Supreme Court decisions na nagpahirap diyan sa Anti-Money Laundering at ang nasisisi ay yung batas.

Makikita natin na isang common element sa mga pinaguusapan natin ay yung pera. Hindi maliit na pera ang $500,000. Naitransfer ito from one bank to the other para sa pagbayad ng helicopters. Bakit hindi nakita agad ito? O kung nakita bakit hindi nafreeze ang pera na ito ng Anti-Money Laundering Council?

One of the reasons is the presence of some weaknesses in the law that should be addressed. Ganoon din halimbawa, marami tayong public officials na nakikita ibang iba ang lifestyle nila sa SALN nila o ibang iba yung property. Pero bakit hindi nahahabol?

Maging kay Gen. Garcia, kay Gen. Ligot at doon sa mga ibang na-accuse na daang libo ang pera sa banko pero ang SALN nila napakaliit, bakit tumatagal ito?

Experience ng Singapore ito but when they changed the law and made it more effective, naging ebidensiya sa kanila ang unexplained wealth. Mas madaling ebidensiya, mas maraming napakulong agad.

Yes, we should pass the Whistleblowers Act and strengthen the Witness Protection Act. We should study kung paano magbigay ng immunity. But aside from this yung iba nating batas on how to appreciate the evidence at kung paano maging mas mabilis ang mga hearing ng graft cases [ay dapat tingnan din].

Q: Hanggang kelan yung duration o validity ng witness protection? Until the end of the term of the President or until the end of the case?

Until needed dapat. That's why in the US, they even go to the extent of relocating the witnesses to another country or giving them a new identity.

Sa whistleblowers act napaka-importante dito na mayroong protection din ang witnesses o whistleblowers sa harassment. Kasi ang nangyayari ngayon pag ikaw whistleblower, ikaw pa nahaharass, na-de-demote o nakakasuhan.

Q: is perjury also part of the immunity?

'Yung perjury charges will only come to play kung nagsisinungaling 'yung witness. So kung totoo 'yung sinasabi ni Mr. Archibald Po, hindi niya kailangan ng immunity sa perjury kasi kapag sinasabing perjury, ibig sabihin ay nagsisinungaling siya.

Ang basehan naman ng pagbibigay ng immunity ay nasa pagtingin ng Senate, DOJ o Ombudsman kung totoo 'yung sinasabi. But later on, if it's proven na false ang sinasabi, pwede mo pa ring kasuhan kasi actually kung halimbawa isang fiscal ang nagbigay ng security at alam niya na false 'yung witness or false 'yung testimony, pati siya pwede mong kasuhan later on.

Q: What's your reaction with regard to FG not attending the Senate probe because some think that the Senate has already passed judgment on the matter?

Well, matalas ang mga sinabi ng first gentleman that he's back and ready to face his accusers pero ayaw naman niyang mag-appear before the Senate.

Ang tingin ko kasi nga alam nila na sa 'bibig' lumalabas ang mga ebidensya ngayon at maraming mahirap i-explain. Huwag silang aangal na trial by publicity o huwag silang aangal na tingin ng marami na guilty sila dahil simpleng allegations pa lang hindi naman sila nagsasalita at hindi sila sumasagot.

Ang sinasabi nila panay general statements. Sagutin nila nang deretso 'yung mga issue at paano niya magagawa 'yon kung hindi niya harapin ang mga nagiimbestiga.

I'm sure the Senate is ready to accommodate them in any arrangements that would make it less stressful for the first gentleman but there will be some steps that will be unavoidable.

Halimbawa, kung dapat kang kasuhan, stressful 'yon. Pero kung lahat ng maysakit o lahat ng pwedeng magkasakit dahil sa stress ay bawal kasuhan, magiging excuse 'yon for graft and corruption in our country.

But 'yung strong words niya ay hindi natatapatan ng actions dahil hindi naman siya nagpapakita sa Senado. Unang una ang Senado wala pang judgment. Maybe the individual senators, maybe hindi. But because we give them a fair chance, nakakasagot sila. At sa publiko masasabi rin na 'yung side nila.

Masyado silang naninirahan sa korte dahil alam nila sa korte pwedeng ang abogado lang nila ang magsalita at hindi sila. Pero sa Senado, importanteng makita ang demeanor ng witness at pagsasalita nila.

Also, alam nila na mahaba kasi ang judicial process natin sa bansang ito. That's why I'm saying kailangang sabayan natin ng judicial reform.

Nagawa na ito in the past. During the time of my father, noong siya 'yung presidential legal counsel, during the time of Chief Justice Davide and during the time of President Ramos and 'yung chief justice bago si Chief Justice Davide, nagawa 'yung special criminal force na everyday 'yung hearing. Na within one or two months, natatapos at either na-a-acquit o na-co-convict.

Kaya sinasabi ko na pwede ring gawin ito ngayon. Walang violations ito sa rights ng accused sapagkat lahat ng karapatan nila rerespetuhin din pero ipagbabawal 'yung maraming postponement o maraming resetting o 'yung sinasabing tatlong linggo bago 'yung next hearing.

The other thing is that in the eyes of the public, makikita kung nagsisinungaling ang witness at pwedeng i-cite for contempt dito sa Senado. So I really think that kung walang ikinakatakot, walang kinurakot.

Bakit ka matatakot to appear before the Senate? If they're innocent at ito'y gawa-gawa lang, hindi kailangan magtago. Kilala natin si Ginoong Arroyo, sugod nang sugod 'yan, file nang file ng kaso. Bakit hindi sumugod sa Senado kung mali talaga ang mga akusasyon ng iba.

Again, if he comes to the Senate, we'll give him the benefit of the doubt. But by doing a TNT, Tago Nang Tago sa Senado, hindi niya maiwasan na nararamdaman natin na may tinatago talaga.

Q: what cases can be filed against FG?

I don't want to limit myself to one thing and decide. I want to leave it to the Ombudsman and DOJ. Why? Because it is a series of events, series of contracts, of bills, etc. It can eventually fall under plunder.

Kung sasabihin ko under a certain paragraph lang sa anti-graft law, under Republic ACT 3019 or the Anti-Graft Law, I might be limiting myself.

As I said, this is a web of corruption. Napakaraming issues. 'Yung pangalan, nag-ca-come up sa iba't ibang mga iniimbestigahan natin--sa fertilizer, sa election fraud, sa paggamit ng iba-ibang pondo, sa helicopters, etc.

Remember that in the case of Al Capone, it just took tax evasion to put him behind bars. Ang difference mabilis ang hustisya sa kanila. So kahit na 'yung kaso ay bailable dahil di-ne-deter naman at mabilis ang hustisya, nakulong agad.

Sa atin kasi ang hinahabol parati non-bailable crime i-charge para habang nag-hi-hearing nakakulong. But theoretically kahit bailable 'yung crime, kung bibilisan naman 'yung hearing at magiging patas naman 'yung hearing, makukulong din naman 'yung opisyal. More importantly, this would set the deterrent that we need for other people who still engage in graft and corruption.

Q: What's your reaction on the recent reshuffling of Comelec officials?

I think that Comelec is starting to be sensitive to the issues at hand. Alam na nila na ang mga Garci Boys ay dapat wala sa posisyon na maiimpluwensiyahan nila ang imbestigasyon. It's a good first step but I still believe that dapat umabot sa point na magkaroon ng preventive suspension

I'm not saying na 'yung Garci Boys ay guilty na. But what I'm saying is habang nakapwesto sila, they can still influence. Remember pwedeng umakyat 'yung 2004, 2007 at kung may dayaan man 'yung 2010 na hindi pa naiimbestigahan kung meron man, can go up to the commissioner level.

That's why it's very important na ipakita ng Comelec that they mean business and anyone who can influence the investigation ay mawala sa pwesto. Hindi din naman pwedeng mag-preventive suspension ang Comelec kung wala pang kasong na-fa-file kaya dapat bilisan nila 'yung fact finding.

That's why sinabi ko bago pa man tayo dumating sa confirmation ni Chairman Brillantes at ng dalawa pang commissioner, gusto natin makita na may resulta 'yung imbestigasyon nila with DOJ pero hanggang ngayon hindi pa nauumpisahan.

Q: do you agree on the increase in toll VAT?

I think we should study that very carefully dahil 'yung epekto sa presyo ng mga bilihin ay sobrang maapektuhan ng VAT sa toll. At ang pangulo mismo ang nakikiusap sa mga local government units na napakaliit ng pinapataw na buwis sa ibang mga utilities tapos ang national government naman ang gagawa nito

I brought this up in the last LEDAC meeting. If I have an opportunity, I'll bring it up again. Sa LEDAC napipintasan ang pinapass ng local government units na power sa ibang mga utilities kaya't kung titingnan mo napakaliit.

Halimbawa ang real property tax, it's 2% of assessed value. Assessed value is 20 or 30% of the real value. Samantalang ang income tax is 30 to 35% and then ang VAT is 12%. And all of this is leading to higher prices.

For example in Metro Manila kung saan napakalaki ng population, saan ba galing ang pagkain dito? Ang gulay, ang karne? Galing sa Calabarzon, sa Bicol, sa Quezon, galing sa Benguet, galing sa La Trinidad. So kung itataas ang presyo ng toll, kanino ba ipapasa ito?

Sa pagtaas ng gasolina, lahat tumataas din ang presyo. So 'yung sinasabi ng Palasyo na Aquino-nomics ay kailangang reviewhin. But I do believe if you do not impose the VAT on toll, and then bawasan ang VAT on gas, 'yung Aquino-nomics will be working on full time and we will see a better economic development for the country.

Honestly I haven't made an assessment yet now and maybe I can answer that next time but let me also remind the administration na pinangako ninyo "no new taxes." At sa batas ang sinasabi, "What you cannot do directly, do not do indirectly."

So hindi bago ang VAT. Ang bago 'yung VAT sa toll. So kung 'yung dating president ay tinuligsa natin nang tinuligsa pero ngayon hindi natin binababa ang VAT, pero papayagan natin ang BIR na mag-impose ng VAT sa toll, hindi ito magiging maganda.

Ngayon kung gusto natin, kung sasabihin nating walang choice ang BIR dahil 'yon ang batas, I can guarantee that the Senate and House mabilis pa sa alas kwatro aamyendahan ang batas kung gagawin na priority ito ng Palasyo.

Dalawa ang recommendation ko na baguhin--na wag na magkaroon ng VAT sa toll at pati rin sa toll fee. Both of which will affect the prices. Secondly, amyendahan natin 'yung rate ng VAT sa gasolina. Gawin nating floating.

Ibig sabihin kung dumating sa certain price ang gasolina, pwedeng bumaba ng 10%, 8% or 6% 'yung VAT kasi pareho pa rin na makokolekta. Meaning kung ang presyo ay isang daang piso, 12% ang kinukuha mo na VAT, 12 Pesos ang makukuha mo na kita ng goberyno.

Pero kung magiging dalawang daang piso ang presyo ng gas at 6% lang ang VAT na kukunin mo, 12 Pesos pa rin naman makokolekta ng gobyerno. Hindi naman maaapektuhan 'yung koleksyon.

Kung i-a-adjust man sa ganito, mayroon nang naka-file na bill sa Senado. Ang problema hindi pina-prioritize.

Having said that, nabanggit sa SONA ng pangulo 'yung pag-ta-tax ng local government unit sa mga power companies o Meralco. Talking about Meralco for example, hindi naman sila ang problema sa power industry.

Record-breaking ang kanilang taas ng tax prices. Record-breaking ang taas ng kanilang profits na papasok sa business stage. Pero napakataas ngayon ng presyo ng elektrisidad. Ano ang ginagawa ng gobyerno ukol dito?

May dialogue na ba na nangyayari? Meron na bang pag-uusap na nangyayari between the DOE and power generators, power distributors para ibaba ang presyo?

Gaya halimbawa sa mga cellphones, pasama nang pasama ang serbisyo ng iba pero tuloy-tuloy ang pag-charge sa atin. Pag tinignan ninyo 'yung speed ng internet napakabagal natin compared to the rest of the world. Samantalang gusto nating maging head ng BPO industry.

So that's what I'm saying--there are specific issues na kailangan ng roadmap at kailangang i-address ng gobyerno na mararamdaman kaagad ng tao ang epekto ng tuwid na daan. Pero habang ito ay hindi ina-address, nagtatanong talaga ang tao saan patungo ang tuwid na daan.

Also, kung magkakaroon man ng changes in taxation, why don't we study the progressive taxation--'yung system na mas progressive? May mga sistema na rin na magpapalaganap ng negosyo rather than pipigil ng negosyo. Right now, I still believe na ang consumer na Pilipino ay isa sa pinaka-inaabusong consumer sa buong mundo kasi sa mga presyo halos wala tayong kalaban-laban kung kaya't dapat ito ukulan ng pansin ng gobyerno.