Transcript of interview with Senator Pia S. Cayetano
by Julius Babao and Zen Hernandez - DZMM

Topic: 'Torre de Manila' controversy / 'Pambansang Photobomber' probe

Julius Babao (JB): Magandang usapin ito, kasi nga mainit itong pinag-uusapan sa social media. Senator ano na po ang status ng inyong pag-iimbestiga dyan po sa Senado kaugnay po nitong building ng DMCI?

Senator Pia S. Cayetano (SPSC): Itong hearing natin nitong nakaraang linggo, at kung hindi po ako nagkakamali, may kasunod na po tayong hearing by next week sa Thursday [September 4]. So follow-up na ito sa unang hearing kung saan, on record, lumabas na nga yung mga isyu. Basically, itong pagbigay ng permit ng nakaraang administrasyon ng City of Manila kung saan nga ay may nalabag na ordinance ang pagpapatayo ng Torre de Manila. And itong darating naman na hearing, uungkatin pa natin nang kaunti yung details, more for the purpose of - kasi nga ang ating investigation is in 'aid of legislation' - ibig sabihin noon, tinitignan natin yung mga batas natin kung sapat na sya o kailangan din ng mga amendments. So doon papunta yung hearing nitong darating na linggo. Kung ano pa yung mga batas na pwede nating gawin para lalong mabawasan yung katulad nga noong - nakikinig ako doon sa diskusyon n'yo bago n'yo ko tinawagan, and yun nga - kung paano ba nangyari ito? Hindi ba ito labag sa batas? Hindi ba, sabi mo nga, 'Pambansang Photobomber.' How could this happen?

Mayroon na akong naisip na mga pwedeng gawin sa batas para mabawasan natin yung ganitong pangyayari in the future. Kasi hindi lang naman ang Jose Rizal Shrine ang nanganganib sa mga araw na ito; marami pa tayong ibang magagandang lugar sa Manila, at pati na rin sa ibang lugar sa buong bansa natin. So iniiiwasan ko talagang mangyari ito kasi hassle sa ekonomya, hassle din doon sa mga nagtayo, hassle din doon sa mga kababayan natin. Imagine, yung buong araw natin at itong one week mula noong nag-hearing, at dati na-dyaryo na yan. So ako gusto ko na hindi na tayo naguguluhan dapat sa mga ganito, hindi na dapat nangyayari ang mga bagay na ito.

JB: Senator, ano po ang sinasabi ng batas kaugnay po sa pagtatayo ng ganyang mga gusali na malapit sa mga monumento?

SPSC: Ang batas natin, in general, ay nagbibigay-halaga sa ating mga monuments, sa ating historic areas, cultural areas, and ang sabi ng batas natin, well, we start with the Constitution, ang ating Saligang Batas, kung saan nakalagay doon na yung ating mga artistic and historic wealth, yung ating kayamanan, ay dapat binibigyan ng proteksyon ng Estado.

So from there, alam natin na dapat bigyan ng halaga yan. Kailangan na hindi basta-basta kung anu-ano mangyayari dyan na nawawalan ng halaga at nawawalan ng respeto. So ang tanong ay: Hanggang saan ba ang 'proteksyon'? Kasi nabanggit nyo nga kanina na ang lawak kasi ng 'skyline.' Kapag tinignan mo kasi yung Rizal Monument bago itayo ang Torre de Manila, wala talagang nanggugulo, walang distraction. Malinis di ba? Tapos kahit kailan hindi naman tayo nadi-distract sa puno, sa halaman, at sa mga ulap di ba? Ang sabi nga, a 'clean skyline' na naka-focus ka doon sa object na itinayo doon. And so mula noong itinayo ang Torre, ay talagang, 'Uy, ano yan?' Makikita mo yan. So ang tanong nga: Ano ba ang nakalagay sa batas natin tungkol dyan?

Ang mayroon tayo ay itong '2011 Guidelines on Monuments Honoring National Heroes, Illustrious Filipinos and other Personalities' by the National Historical Commission of the Philippines (NHCP). Ang sabi rito ay [reads]: 'The vista points and visual corridors to monuments must be kept clean for unobstructed viewing, appreciation and photographic opportunity... Moreover, the monument must be kept in strong contrast with its background to enhance its position as a focal point of the site.'

Sa madaling salita, ang sabi nya yung vista points and visual corridors - sa akin medyo broad yun di ba? Hindi lang naman sinasabi na iyong object na yun lang, yung monumento lang, ang sabi nya yung vista point and visual corridors. Eh ano ba ibig sabihin ng corridors, hindi ba yung mga gilid-gilid? Ang sabi dapat dyan yung mga gilid-gilid hindi nahaharangan. So sa tingin ko sapat na guidelines yan para sabihin sa atin na, 'Teka muna, huwag kayo basta-basta magtatayo.' Yun nga lang sa hearing kasi, Julius and Zen, lumabas na yung ating National Historical Commission mostly ito yung hiningan ng payo ng City Council nitong nakaraang mga buwan lang. Ang sabi kasi nila, wala naman sa batas na nagsasabi kung ilang metro ang layo nung itatayo, alam mo yun? So sabi nila, parang hindi naman nila basta-basta pwedeng sabihin na, 'Eh basta wala kayong pwedeng ipatayo kilometers and kilometres away kasi makikita din natin yan.' So parang doon kasi nag-alangan kaya hindi nila masabing 'bawal.' Pero ako kasi, being a lawyer...

JB: Pero hindi ba senator, yung pagsasabing 'bawal,' hindi na yun kumbaga jurisdiction na yun ng 'NHI' di ba [Note: National Historical Institute, former name of the NHCP]. Dapat sa kanila, yung opinyon nila, kung sa tingin ba nila, o maglalagay ng building dyan sa likod ng monumento, nakakasira ba yan? Ganun lang naman kasimple yung tanong eh. Bakit sila pumayag?

Zen Hernandez (ZH): Inaprubahan talaga nila.

SPSC: That's why I agree nga. Kung ako din naman yung national agency, dapat kayo ang aggressive din na nagbibigay proteksyon sa ating mga national treasures. Kung iisiping kung ikaw ang magbabawal o hindi, ang sasabihin mo lang talaga is kung ano dyan ang makakasira. Alam mong hindi maganda yan eh di ba. Parang art appreciation yan, alam ko Julius, ikaw lover of arts ka di ba. Sinasabi mo lang naman ang opinyon mo na, 'Ay talagang hindi magandang tignan yan. Mag-ingat naman kayo.' Yun.

JB: Kasi sinabi ni Vice Mayor Isko [Manila City Vice Mayor Isko Moreno], noong kausapin namin sya noong Friday, nung tanungin daw nila yung NHI, ang sabi ho: 'We have no objection kung may magtatayo ng building.' Yun ang sabi daw.

SPSC: Nakita ko actually yung letter na yun [ng NHCP]. Kaya nga it's misleading in the sense na alam ko naman na hindi talaga yun yung nais nilang sabihin. Kasi sa hearing naming, ipinaliwanag din naman nila yung puntos nila na hindi naman nila gustong sabihin na 'pwede.' Yun nga lang wala daw silang pinanghahawakan sa batas. Wala raw pinanghahawakan, in terms of yun nga, kung ilang metro. Eh sabi ko naku hindi naman kailngan eh...

ZH: Pero yung binasa nyo senadora [NHCP guidelines] malinaw...

JB: Yung inexplain n'yo sapat na di ba senator? 'Undistracted view,' yun lang ang sasabihin nila sa council hindi ba? Nung tinanong sila...

SPSC: Yun na nga. Ang sa akin, ganoon dapat ka-strong. And in fact hinahanap ko ngayon habang nag-uusap tayo, may magandang statement ang National Commission on Culture and Arts (NCCA), hinahanap ko ngayon no, tsaka mayroong bagong gunawang Facebook page. Nabanggit nyo nga social media, marami tayong mga kababayan ngayon, lalo na iyong mga bata bata. Eh dapat naman yung mga oldies ay nagbabasa din dyan sa social media kasi yun ang mabilis eh di ba?

ZH: So senator, is it possible na nagkaroon din ng pagkukulang yung NHI talaga? Hindi lang yung local officials?

SPSC: Kung titignan mo naman ang obligation ng mga historic agencies natin, ang nakalagay kasi doon, and I think ito rin yung pinanghahawakan nila kaya hindi sila gumalaw, yung obligasyon ng NHI is based on yung mga descration o paninira nung mga historic objects itself. So pag tinignan mo yung batas, nakalagay doon may powers sila to [issue] cease and desist [orders], kung sinisira yung object. So tingin ko nga naging napaka-literal nung kanilang translation based doon sa batas na yun, na yung object mismo. In other words, kunwari, nagkaroon ng graffiti mismo doon, ayan may karapatan sila mismong hulihin yung taong yun.

ZH: Kumbaga yung pisikal... kung physical yung destruction...

SPSC: So in the hearing, sinabi ko nga, maybe hindi kayo kumilos kasi nga the law just specifies this. Pero may iba pa kasi tayong - yun nga may guidelines - and then pag in-interpret mo yung guidelines, itong vista points and visual corridors, ano pa bang ibig sabihin noon? And then you use that to implement the Constitution which is protect all the national treasures, then ako, kaya kong bigyan ng proteksyon yun. So unfortunately, that's where we are.

JB: Masyadong technical...

SPSC: Masyadong technical...

JB: Idinaan sa measurements. Pero senator wala pong sinasabi sa batas kung gaano kung gaano kalawak lang ang pwedeng lagyan ng structure, mayroon bang measurements yan na hindi ka pwedeng maglagay sa certain period, walang ganoon? Hindi ho specific?

SPSC: Oo wala. Eh ako kung tatanungin mo, based dito sa gagawin kong mga amendments sa batas, eh hindi mo naman talaga pwedeng lagyan ng measurement yan kung skyline ang pinag-uusapan di ba?

ZH: Skyline nga...

JB: Pero yung height limit? Hindi ba may height limit dapat?

SPSC: I will ask the engineers. Kasi hindi naman tayo engineer ano, pag-aabogado yung ating background. Paano ba yung correct wording sa batas dyan kasi it's possible nga, let's say yung skyline affected noong itatayong building sa Pasay, di ba, kasi antataas ng mga building ngayon di ba? Papaano kung umabot yung view [mula] doon sa Pasay doon sa monumento dito sa Manila? So ang hirap lagyan ng how many kilometers away from the national shrine or park di ba? It's more of na kapag sinabi natin na 'in the area.'

Kasi, I'll explain this, ang ganda-ganda ng nanyari sa hearing naming kasi mayroong mga historians tayong nag-present ng master plan ng City of Manila dati-rati pa noong panahon pa ng digmaan, nung nag-turnover from the Spanish to the US government. And alam n'yo bang, may pictures ako nito, pwede kong i-send sa inyo, alam nyo bang ang Luneta, ang Rizal Park, ay naka-model after Washington DC?

JB: Ha, really?

SPSC: Yes. Ay naku, eksaktong eksakto pag nakita mo, smaller scale. So kung nasaan yung White House, tapos sa Lincoln Memorial, yung mahabang yun, ganun na ganun din yung aerial view ng Rizal Shrine. Ganun na ganun din, and then ang nasa kaliwa't kanan noon mga iba't ibang government offices. So pag tinignan mo from the aerial view na makikita mo pa rin yung pailan-ilan na government offices natin na nandoon, mai-imagine mo talaga na yung buong lugar na yun, like pag pumunta ka sa Washington, doon naman nakapasyal na ako doon, wala ka namang makikitang malalaking guslali at modern na nakahalo doon.

And then yung isa ko ring ibinibigay na halimbawa, nakapasyal na rin ako ng ilang beses sa Paris, talagang doon from a certain area, which is yung sikat na Notre Dame Church, yung mga nakapanood ng cartoon na si...

ZH: Quasimodo... ['Hunchback of Notre Dame']

SPSC: Oo, si Quasimodo. Mula doon sa simbahang yun, hanggang doon sa sikat na Eiffel Tower, lahat din ng nandoon siguro feeling ko parang mga nasa sa eight stories lang ang mga building na puro mga luma, so iyong skyline nila nasa ibang gilid na. Mayroong mga skyline, pero nandoon na sa ibang gilid yung mga bagong buildings. So yun lang naman ang sinasabi ko, parang, the city to the extent na talagang yung city mo ay mayroon kang mga historic na lugar, kailangang makialam din yung national government na ano yan, 'not negotiable.' Hindi pwedeng mabibigyan ng exemption, kasi kailangan yung batayan natin maging standard, hindi pwedeng sa isang administrasyon, pwede, sa kabilang administration, hindi na pwede. Mahirap yung ganoon. Iyon yung hinahabol ko.

JB: Kasi yun nga nakapagtataka, paano nabigyan ng exemption? Eh ang height limit yata ng mga building dyan sa [University Cluster Zone sa] Maynila senator ay hanggang seven stories lang? Pero ito, 47 ba ito o 49? Paano nangyari yun?

SPSC: Well, the defense there is noong past administration, walang exemption na binigay, or at least walang documented basis for any exemption na bigyan ng permit. So in the next administration, nag-hearing yung council and then finormalize nila yung exemption. In other words, dati walang written, ngayon nagkaroon. Nagkaroon ng hearing, nagkaroon ngayon ng written exemption. So the question is: Whether you agree or not, at least alam mong nagka-debate sila, pinag-usapan nila yan no. Now, if you disagree, the question is: 'Why do we disagree?' Yun nga yung akin, 'It's national interest.' Syempre iginagalang ko po yung autonomy ng local government, pero for me, labas na po ito sa kagustuhan lang ng council, there's national interest at stake ngayon.

ZH: So pati current local officials ng Maynila ay may, kumabaga, pananagutan?

SPSC: If you will look at it from a national scale, for me, talagang hindi ko pwedeng palagpasin yung nangyari. To put things in perspective, inabot na rin yan ng bagong council, inabot na rin nila. It's not for me to lawyer for them or define kung ano ang ginawa nila. Ang iniisip ko lang, if I were in their place, di ba katulad noong naririnig natin, 'Ano gagawin natin ngayon eh nandyan na yan?' So nag-base sila ng desisyon nila base doon sa the fact at that time kasi noong tinake-up nila ito kasi one year na rin yung bagong administration, eh ano nang height kaya yung building noong inabot nila?

That's why during the hearing ang tinatanong ko doon sa mga nagsalita, sa mga nag-testigo doon, nung nabigyan sila [DMCI] ng permit [ay] 2012. Hawak nila yung zoning permit [at] walang nakalagay doon na pinapayagan naming kayo with the following, eto yung mga exeptions, eto yung mga kailangan n'yong gawin, ito yung i-comply nyo, wala. So tinatanong ko yung abogado ng DMCI: Alam mo na base doon sa ordinance ng City of Manila, lumalabag kayo sa floor-to-area ratio, so saan dito sa permit kung saan nabanggit yun, at paano nangyari na nabigyan kayo ng exemption? Wala naman daw. Basta hawak nila yung permit.

Ang sabi ko, 'Ang hirap naman noon.' Eh P1 billion worth yung project, wala kang pinanghahawakan na basehan kung bakit nabigyan ka [ng exemption]. Kasi, mag-iinvest ang korporasyon ng ganoong kalaki alam mong violation ka, dapat naa-address yun eh, that the following conditions must be met. Hindi ba yung mga ganoon?

So sabi ng lawyer, 'Eh kasi nagkaroon naman kami ng exemption.' Sabi ko, 'Kailan?' Sabi, '2014.' Pero kailan sila nag-start ng construction? 2012. So doon ako nagsabi na mayroong bad faith. Kasi, under the law, eto naman yung Civil Code natin, the law defines kung sino ang builder in good faith and bad faith. Ang paliwanag ko naman doon ganito, for example po, mangungupahan kayo ng bahay or lote, so may hawak kayong contract of lease. Ang sabi ng batas natin, ikaw ay isang buildier in good faith kung wala kang alam na ang hawak mong titulo o yung pagkuha mo ng titulo mo ay mayroong bahid o may problema, wala kang alam. So may contract of lease na ibinigay sa iyo ng may-ari, nakita mo naman, maayos kayong nagkapirmahan, eh di 'in good faith' ka. Ang bad faith is, what is if ang kakontrata mo ay apo ng may-ari at sabi nya ay, "Sige na, ako na pipirma nito, para wala na tayong gulo.' Eh medyo may idea ka na, may karapatan bang ibigay sa akin ito eh hindi pa naman pala sya ang may-ari, apo lang pala sya. May idea ka na, so hindi ka in good faith. So sample lang yun ano, para maintindihan ng mga kababayan nating nakikinig. So yun din ang tanong ko doon sa gumawa ng Torre na, alam nyo nang nilabag nyo ang batas, so may hawak nga kayong permit, pero masasabi ko bang good faith kayo? Ang pagkaalam nyo ba sa pagkahawak nyo ng titulo ninyo is, there is no flaw? Walang bahid ng kahit na anong duda dyan? Pero mayroon eh. Alam natin na mayroon. Ako, alam ko...

JB: Kaya nga senator inimbestigahan yan ng Konseho kasi nga may mga nag-oppose...

SPSC: Yes.

JB: Eh kaso nga noong tanungin yung mga resource person dyan, including yung NHI, eh yun nga sabi eh walang problema, dapat ituloy...

SPSC: But that was in 2014. So mabalik tayo, in terms of, kasi nga babalik tayo doon sa tanong na bakit naitayo yan? Ano ang gagawin natin ngayon dyan? Eh ang sa akin nga, itinayo yan starting 2012, so noong 2014 na nabigyan na sila ng exemption, almost two years, well, a year-and-a-half, isa't kalahating taon ang lumipas, sino ngayon ang responsible dyan kung sasabihin natin na, 'Ay naku tanggalin nyo yan.' Ang sa akin kasi, di ko masabing may good faith kayo. Under the law, kung sinong may bad faith, ikaw ang magbabayad. Kaya ko pinupuntirya yon.

ZH: Eh Senator kahit ba in aid of legislation pwede pa rin bang irekomenda yan for a case sa korte? O gamitin at least yung mga resulta ng hearing?

SPSC: Yes if you notice naman yung ibang hearing ng Senate kung saan iniimbestigahan yung graft and corruption, in aid of legislation lang din po yun, kasi tinitignan naming kung may pagkukulang ang batas, may mga procedures, may lumulusot, and then may kasamang recommendation yung committee report. It could be to prosecute or it could be for the government agencies to be more aggressive sa pagbibigay-halaga sa mga batas. So it's possible na yung committee report ko will include yung specific na amendment sa batas and then mayroon ding mga recommendation sa government agencies to either conduct their own, kasi pwede nga naman nilang gamitin pero kung may ipo-prosecute na violation ay may sarili namang procdures na sinusundan ang mga government agencies natin.

ZH: Oo kasi senator pinag-uusapan namin kanina na parang may similar na insidente sa Turkey kung saan nasira yung isang skyline ng isang mosque, idinaan sa korte eh nanalo, pinapa-demolish ngayon yung tatlong condominium. So parang nakaka-relate tayo ngayon dito.

SPSC: Ano na yan di ba, tapos nay un di ba? Tapos na yung mga condominium na iyon. Totoo nga. Actually doon din sa hearing, mayroon din tayong historian na nag-testify that even within the Philippines, within our own jursidiction, may cases din na na-file kung saan pinigil din ang construction. Hindi naman matataas na gusali, but one was a was a chapel tapos yung isa, building din pero hindi naman yung ganyan na skyscraper pero building din. So mayroon din, in other words inaacknowledge din ng sariling law enforcers natin o nung judicial system na kung bawal, bawal.

JB: Ano ang status ngayon ng building, ongoing pa rin ba yung construction kahit na may issue?

SPSC: Hindi ako aware na tumigil sila. In fact ang pagkasabi nga, may nagsabi nga [sa hearing], 24/7 nga raw ang construction.

ZH: Lalong nagmadali (laughs)...

JB: Pero ang nabanggit n'yo sa isang interview, I think kay Ces Drilon yata yun, nabanggit nyo na ang option dito is really demolition, pero ang desisyon dito hindi ho manggagaling yan sa Senado. Kumbaga, sa korte ho ito mangyayari...

SPSC: Yes. One option really is for interested parties to file their own case. Nandoon naman talaga parati yan. As to whether kami ang magrerekomenda ng demolition, I don't know if ganoon ka-strong yung magiging recommendation namin. Pero I am quite clear that I will really recommend, we will really state the fact, kasi ang committee report hindi naman po nanggagaling lang sa akin - committee nga eh. Kumabaga since ako lang ang nakatutok bilang chair, yung research ko yun din ang magiging batayan ng mag kasamahan ko na pipirma ng report ko. So most likely it will be very clear na may violation dito, ano yung options natin? It could be ide-demolish? Sabi ko nga, pwede ring ma-chop off.

JB: Mabawasan?

SPSC: Pati kasi yung mabawasan na yan, may problema din ako dyan, kasi pag nakita mo yung façade nya, hindi nga nagfo-flow, and sobrang importante, kaya when I present the committee report, may kasama itong presentation na visual na gagawin ko on the Senate floor. Kasi ako, yung lalim ngayon ng appreciation ko sa importansya ng lugar na yun ay talagang dala rin ng presentation ng historians na nabanggit ko - yung layout ng plan, yung sinasabi kong master plan na nagaya pa sa Washington DC, na mga lumang building lang ang nakapalibot doon - eh makikita mo from aerial view, mula Rizal Shrine hanggang Intramuros, dikit-dikit yan, walkable dapat lahat yan. So lahat sana yung buong area na yan, dapat clear yung buong yan para wala nang pwedeng pumasok sa mga tabi nya. KJung sa labas lahat, wala na tayong magagawa. Kasi sabihin sa East, o nandyan na yung mga bagong construction natin, o di sige. Pero at least clear tayo na dapat wala na. Sabi naman ng City Council of Manila yan ang ginagawa nila, but it will take time. Pero ang mahirap dyan sa 'take time' na yan, baka marami pang makalusot habang nagpa-plano pa sila samantalang nandito na yung magagandang master plan na sabi nga ng isang historian, sabi nya ito yung pinakamalupit at malungkot, na nakailang master plan na raw ang Manila, never pa raw yan na-implement. So pabago nang pabago. Eh maiintindihan naman natin yung hirap ng trabaho because with modernization di ba? Pero at some point, you have to have the political will to stand up and say, 'Tama na, po-proteksyunan na natin.' Kasi sabi, tourism, and in other countries ang laki ng perang pumapasok sa kanila dahil nga dito sa national shrines, monuments, so pahalagahan naman natin yun!

JB: Sige po maraming salamat Senator Pia at aabanagan po namin yung next hearing n'yo.

SPSC: Maraming salamat din sa interes nyo rito para maintindihan din ng ating mga kababayan natin. Thank you and have a good morning!